Kategori: Makaleler

Ham Çökelek Türküsü Hangi Yöreye Aittir? Geçmişten Günümüze Bir Yolculuk Türk müziği, yalnızca melodileriyle değil, aynı zamanda derin tarihi kökleriyle de anlam kazanır. Her bir türkü, yaşanmışlıkları ve toplumların değişim süreçlerini yansıtır. “Ham Çökelek” türküsüne de tam olarak bu açıdan yaklaşmak gerekir. Bu türkünün izlediği yol, çok daha geniş bir kültürel ve toplumsal evrimin parçasıdır. Peki, Ham Çökelek türküsü hangi yöreye aittir ve bu parça, bizlere geçmişin izlerini nasıl aktarıyor? Bu soruların yanıtını ararken, sadece bir türküye odaklanmak yetmez, aynı zamanda Anadolu’nun yüzlerce yıllık sosyo-ekonomik dönüşümünü de göz önünde bulundurmalıyız. Türkünün Derin Kökleri: Ham Çökelek ve Anadolu Kültürü Ham Çökelek…

Edebiyat Nedir? TDK’nin Tanımı ve Eleştirel Bir Bakış Edebiyat nedir? Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre, “Edebiyat, insanın düşünce, duygu ve hayal dünyasını, dilin olanaklarıyla sanatlı bir şekilde ifade etme” sanatıdır. Bu tanım, hem geniş hem de dar bir çerçeve sunuyor. Geniş çünkü “insanın duygu ve düşüncelerini ifade etme” vurgusu ile edebiyatın neredeyse her yönünü kapsıyor. Dar çünkü bu tanım, edebiyatın esas amacı olan estetik ve sanatsal değerlerden ne kadar uzak bir biçimde yapılmış gibi duruyor. Tam olarak “sanat” kavramına odaklanmak gerekmez mi? Hadi gelin, TDK’nin bu tanımını bir inceleyelim, sevdiklerimizle ve sevmediklerimizle birlikte. TDK’nin Tanımının Güçlü Yönleri Bence TDK’nin tanımındaki…

Bitkileri İnceleyen Bilim: Geleceğe Yönelik Bir Bakış Teknoloji ve bilim, hızla gelişen iki alan. Bu ilerlemeyi gözlerken, geleceği nasıl şekillendireceğini, bizim nasıl etkileneceğimizi düşünmeden edemiyorum. Bugün burada, “Bitkileri inceleyen bilim nedir?” sorusunun peşine düşüyorum. Bitkileri inceleyen bu bilim dalı, önümüzdeki yıllarda sadece doğayı anlamamızı sağlamayacak; aynı zamanda hayatımızı, işimizi, ilişkilerimizi ve hatta dünyadaki rolümüzü de dönüştürebilir. İşte 5-10 yıl sonra bu alanın gündelik yaşantımıza olan etkileri üzerine bazı düşünceler. Bitkileri İnceleyen Bilim Nedir? Bitkileri inceleyen bilim, botanik olarak bilinir. Botanik, bitkilerin yapısını, işleyişini, evrimini, dağılımını ve çevreyle etkileşimlerini inceler. Bu bilim dalı sadece bilimsel keşifler yapmakla kalmaz, aynı zamanda bitkilerin…

Etil Alkol Biyoyakıt mı? Geçmişten Bugüne Enerji Dönüşümü Bir tarihçi olarak, dünyamızın enerji kullanımı tarihindeki değişimleri anlamak, insanlık tarihinin evrimini gözler önüne serer. Enerji, yalnızca bir maddi güç kaynağı değil, aynı zamanda toplumsal, ekonomik ve kültürel yapılar üzerinde derin etkiler yaratmıştır. Bugün, bir çok farklı enerji kaynağının tartışıldığı bir dönemde, geçmişte kullanılan ve hala önemli bir yer tutan etil alkolün biyoyakıt olarak rolünü sorgulamak, eski ile yeni arasındaki paralellikleri anlamamıza yardımcı olabilir. Etil alkolün biyoyakıt olup olmadığı, sadece bir kimyasal özellikten ibaret değil, aynı zamanda tarihsel bir süreçle şekillenen toplumsal dönüşümlerin yansımasıdır. Etil Alkolün Tarihsel Arka Planı: Yeniden Kullanılabilir Enerji…

“Damar damar üstüne gelmesi” Ne Demek? Gerçek mi, Efsane mi? “Damar damar üstüne gelmesi” Deyiminin Kökeni ve Anlam Arayışı İnsan dili, bazen somut gerçekleri bazen de yaşanmış deneyimleri metaforlarla ifade eder. “Damar damar üstüne gelmesi” ifadesi de bu metaforlardan biridir. Halk arasında, ani bir ağrı, uyuşma ya da baskı hissi yaşandığında “damarım damar üstüne geldi” denir; bu ifadeyle, vücuttaki damarların yer değiştirdiği, üst üste bindiği düşünülür. Ancak bu deyim, tıbbi gerçeklikle örtüşmemektedir: damarlar vücutta sabit yapıdadır, yer değiştirme veya üst üste binme gibi bir hareketleri olmaz. ([TGRT Haber][1]) Bu tabir, aslında asıl olarak kas, sinir ya da bağ dokularındaki gerilme,…

Nice Nereye Ait? Tarihsel Bir Yolculuk Geçmişin Işığında Bugüne Bir Bakış Nice… Bu isim kulağımıza hep güney Fransa’nın eşsiz doğasıyla, Akdeniz’in sıcak sularıyla, lüks yatlarıyla ve tarihi dokusuyla tanıdık gelir. Ama bu şehir sadece modern lüksün merkezi değil, aynı zamanda tarihsel bir mozaik, geçmişin izlerini taşıyan bir yerleşimdir. Nice’in geçmişini anlamak, sadece bir şehri değil, aynı zamanda Avrupa’nın tarihindeki büyük dönüşümleri ve kırılma noktalarını anlamamıza yardımcı olur. Bugüne kadar Nice’in kimliğini şekillendiren toplumsal, kültürel ve siyasi süreçlerin, tarihin akışındaki önemli dönüm noktalarıyla nasıl kesiştiğini keşfetmek, geçmiş ile günümüz arasında bir köprü kurmayı sağlar. Antik Dönemden Roma İmparatorluğu’na Nice’in tarihi, antik…

Araştırma Yaparken Hangi Kaynaklardan Yararlanılır? Edebiyat Perspektifinden Bir İnceleme Edebiyatçı bir bakış açısıyla, kelimeler yalnızca iletişim aracı değil, insan ruhunun derinliklerinden çıkarak anlam dünyalarını şekillendiren, bazen de dönüştüren güçlerdir. Kelimeler, seslerin ardında binlerce yıllık düşünsel birikimi taşır ve bir anlatının arkasındaki temel güç, insan deneyimini aktarabilme yeteneğidir. Bir edebiyatçı, yazdığı metni ya da okuduğu romanı sadece kurgusal bir dünya olarak görmekle kalmaz; onun arkasındaki derin anlamları, tarihi bağlamları ve kültürel izleri de çözümlemeye çalışır. Araştırma yaparken de bir metinle ilişkimiz, yalnızca yüzeysel bir okuma ile sınırlı kalmaz. Edebiyatçılar, bir araştırmanın derinliklerine inerken metinlerin kökenlerine, alt metinlerine ve bazen de sözcüklerin…

Dünyanın En Güçlü Arabası Hangisidir? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Açısından Bir İnceleme Son günlerde İstanbul sokaklarında, işyerlerinde ya da toplu taşımalarda hep bir şey fark ediyorum: Herkesin, sahip olduğu şeylerin gücüyle bir ilişkisi var. Yani, güçlü olmak, sadece fiziksel ya da maddi bir kavramla sınırlı değil. Geçenlerde bir arkadaşım bana dünyanın en güçlü arabasının hangisi olduğunu sordu ve ben de düşündüm: “Gerçekten bu soruya nasıl cevap verebiliriz? Arabaların güçlü olma ölçütü nedir?” Hemen fark ettim ki bu soruyu sadece hız, güç veya donanım açısından düşünmek dar bir bakış açısı yaratır. O zaman “Dünyanın en güçlü arabası hangisidir?” sorusunu…

Bitanem Kime Denir? – Geleceğin İlişkilerinde Bu Kelime Nerede Duracak? Ankara’da yaşıyorum, her gün ofiste bir yandan teknoloji dünyasında ne olup bittiğini takip ederken, diğer yandan hayatımın farklı yönlerine dair sürekli soru işaretleriyle karşılaşıyorum. Geleceğe dair düşündüğümde, dilin ve kelimelerin anlamlarının nasıl evrileceğini merak ediyorum. Bir kelime var, “bitanem”. Şimdi, bunu düşünüyorum: Bitanem kime denir? 5 yıl, belki 10 yıl sonra bu kelimenin anlamı nasıl değişecek? Ve bu değişim, bizim ilişkilerimizi, günlük hayatımızı, işimizi nasıl etkileyecek? Bitanem: Geçmişten Bugüne Bir Kavram Eskiden, “bitanem” genellikle birinin çok sevilen, değer verilen, özel kılınan birini tanımlamak için kullanılan bir terimdi. Aşk, sevgililik, özel…

Ismarlamak Hangi Dil? Antropolojik Bir Bakışla Kültürel Bağlantılar ve Dilin Rolü Toplumlar ve kültürler, binlerce yıl süren birikimlerin sonucudur ve dil, bu birikimin en önemli araçlarından biridir. Bir antropolog olarak, kültürlerin ve dillerin ne kadar farklı olabileceğini gözlemlemek beni her zaman büyülemiştir. Her kelime, bir toplumun düşünce biçimlerini, değerlerini ve sosyal yapısını yansıtır. Bugün, Türkçedeki “ismar” kelimesini ve bunun kültürel anlamını inceleyerek, dilin bir toplumun toplumsal yapıları ve kimlikleriyle nasıl iç içe geçtiğini keşfedeceğiz. Ismarlamak ne demek ve hangi dilde kökeni var? Bu soruyu, topluluklar ve semboller üzerinden ele alalım. Ismarlamak ve Dilin Kültürel Yansıması Türkçede sıkça duyduğumuz “ismarlamak” kelimesi,…